Version NL en bas: Handvest voor mobiliteit

Vision 

Le GAQ envisage le Quartier Européen de Bruxelles comme un quartier dynamique et vivant, orienté vers un futur,  

• où ses habitants rencontrent les acteurs institutionnels, sociaux, culturels de la ville de Bruxelles, de la Région bruxelloise, de la Belgique et de l’Europe, du quartier européen, en un équilibre durable entre habitat, espaces verts et de loisirs, enseignement, activités commerciales et de services, et administration. 
• où la mobilité facilite la mixité sociale et fonctionnelle et le tissage des liens et relations et rencontres entre citoyens – jeunes et âgés, de différents horizons et cultures, de différentes classes sociales, différentes fonctions et occupations. 
• où le transport facilite l’accès aux services, aux commerces de proximité, aux marchés et aux lieux d’échange et de travail, mais où le transit est drastiquement réduit. 
• où le déplacement à pied, à vélo, en transport en commun devient graduellement prioritaire par rapport aux véhicules particuliers motorisés, faisant de plus en plus appel aux technologies vertes, et tenant compte des besoins des personnes à mobilité réduite. Il ne s’agit pas d’éliminer les voitures mais d’assurer un équilibre sain. 
• où finalement la qualité de la vie se conjugue avec la bonne santé, le bien-être et la sécurité des personnes.  

Situation actuelle  

La politique urbanistique et de mobilité de la Ville, des communes voisines et de la Région détermineront toujours la mobilité dans le quartier européen. Celui-ci est tributaire de la manière selon laquelle les entrées et sorties sur le territoire régional sont gérées.  La politique de densification avec une augmentation de la quantité de bureaux avec des places de parking supplémentaires (PUL) et la politique de mobilité poursuivie par la Région ne tiennent pas suffisamment compte des besoins des habitants du quartier.  Depuis des décennies ces politiques ont privilégié l’accès pour les navetteurs, essentiellement en voiture. L’intention du GAQ n’est pas d’ignorer les besoins des différentes catégories d’acteurs dans notre quartier, mais d’apporter des arguments et preuves qu’en améliorant la qualité de vie des habitants du quartier, nous améliorerons en même temps la qualité de vie de ceux qui viennent dans le quartier pour y travailler ou le visiter. 

Points positifs :   

Le quartier européen est caractérisé par son maillage dense et compact qui facilite une mobilité active, à pied et à vélo, en combinaison avec les transports en commun, entre les lieux de vie, d’études et de travail. 

Un réseau de transports publics dense dessert le quartier avec de nombreuses lignes de bus urbains STIB, 4 lignes de métro, quelques lignes extra-urbaines (De Lijn et TEC, ainsi que la SNCB) qui transportent quotidiennement travailleurs et étudiants venant du dehors du quartier et qui contribuent à le rendre vif et dynamique. 

Des formes alternatives de mobilité sont encouragées au sein du quartier grâce à de nombreuses stations de vélos en libre-service Villo! et de covoiturage (Cambio et autres) dont l’accès est ouvert à tous les citoyens. L’arrivée toute récente à Bruxelles de vélos en libre-service (VLS) sans bornes (vélos électriques Billy Bike  ou Jump) pourraient favoriser une mobilité active, non polluante, ce qui va bénéficier à toute la ville…pour autant que ce dispositif soit encadré et que les vélos/trottinettes ne puissent être déposés n’importe où. 

Le quartier bénéficie d’espaces verts de qualité et diversifiés, et l’aménagement des espaces publics qui relient des zones de nouvelles constructions (place Jean Rey, rue de la Loi devant le bâtiment Justus Lipsius) qui ont été transformées en zones piétonnes. 

1. Points à améliorer :  

• Réduire le nombre de voitures (surtout en transit). 
• Augmenter la régularité et la fréquence des transports publics et faciliter leur liaison avec la périphérie (plus de bandes bus sur les autoroutes) et avec le centre de la ville. 

• Créer davantage de parking de dissuasion bon marché en périphérie avec de bonnes liaisons vers la ville en transport en commun. 
• Augmenter encore l’offre de transport public par la mise en œuvre rapide du RER. 
• Réduire le stationnement en surface quand il existe une offre de parkings publics suffisante (harmonisation des règles avec les communes voisines, et clairement signaler les parkings existants, relier les parkings périphériques avec un transport en commun régulier) et mettre en œuvre les plans régionaux de stationnement et le plan Good Move en concertation avec les besoins des habitants   
• Limiter davantage les avantages fiscaux pour les entreprises pour leurs voitures de société. 
• Faire respecter les règlements de stationnement: contrôle des cartes de riverain, des disques, verbaliser le parking sauvage, en double file, sur les arrêts de bus et de livraison, etc.). 

• Augmenter l’offre de stationnement pour vélos: des U-renversé sur des oreilles de trottoir ou sur des places de parking, près de lieux de travail, des commerces, des loisirs; augmenter la quantité de vélobox tout en réduisant leur coût. 
• Soutenir les actions en cours pour améliorer la qualité de l’air et éliminer les véhicules polluants.  
• Vérifier avec la STIB dans quelle mesure les bus utilisés sont adaptés aux tailles des rues, carrefours etc. pour éviter des embouteillages dus aux bus.  Eventuellement examiner des améliorations possibles dans les rues/carrefours. 
• Améliorer l’accès pour les personnes à mobilité réduite (qualité et largeur des trottoirs, place de parking handicapés, accès aux transports publics, plus de trottoirs traversant, accès aux passages piétons, rampes, stations métro, etc.) 
• Améliorer la continuité pour les piétons et les vélos surtout dans la zone administrative.  Grande difficulté pour les piétons et les cyclistes de traverser en toute sécurité les axes rue de la Loi et rue Belliard, phases des feux trop longues.  Grande difficulté pour les piétons de traverser l’avenue de Cortenbergh (notamment à hauteur de la rue Véronèse et Michel Ange); temps d’attente trop long.    

• Instaurer la limitation de vitesse à 30km/h partout dans le quartier à l’exception des grands axes (voiries de pénétration inter-quartiers). 
• Améliorer la coordination et la gestion des travaux de voirie qui aujourd’hui sont souvent « impromptus » et qui durent trop longtemps (sans communication préalable aux riverains). 
• Pour les grands projets immobiliers, rendre obligatoire une étude d’incidences sur la mobilité. 
• Promouvoir la participation réelle des citoyens aux développements des plans de la ville et de la Région suivant le scénario: information, consultation et concertation, dès la conception des projets, avant tout aménagement ou développement. 

Actions prioritaires pour le GAQ 

• Les grands projets:  
• Place Schuman:  la Région bruxelloise projette de réaménager cette place. Le GAQ demande une information, consultation et concertation démocratique autour du devenir dudit « rond-point » Schuman. Une position du GAQ sur la place Schuman est disponible. 
• Rues de la Loi et Belliard (PUL et PAD): le GAQ demande que la rue Belliard soit mise sur quatre bandes pour les voitures, pour faire de la place pour des pistes cyclables et des trottoirs assez larges des deux côtés des rues.  Une évolution future vers trois bandes de circulation sur ces artères est même souhaitable lorsque les mesure de limitation du trafic de transit dans notre quartier auront porté leurs fruits. 
• Accessibilité pour tous en sécurité : continuité pour les circuits piétons et cyclistes (surtout dans la zone administrative) et extension de la zone 30 km/h du Pentagone au quartier européen (quartier Léopold et Nord-Est) à l’exception des axes de pénétration, tel que définis par Good Move.  Amélioration des trottoirs des axes régionaux et locaux, trottoirs plus larges, pavement de qualité, systématiser les trottoirs traversant à tous les croisements.  

• Qualité de l’air : le GAQ suit avec intérêt les actions et campagnes de Bruxsel AIR (https://bruxselair.org/) et autres initiatives citoyennes pour mesurer la qualité de l’air et sensibiliser la population et les autorités.  Le GAQ veut décourager le trafic de transit avec un plan de boucles pour le quartier. Dans la zone 30 proposée pour tout le quartier à l’exception des grands axes, il faudra penser à la synchronisation des feux rouges et/ou la réduction de leur nombre et l’installation d’une infrastructure adaptée (casse-vitesse, chicane…). Il faudra également un plan de stationnement dissuasif pour les voitures (sauf pour les riverains), La Ville et la Région doivent adopter des mesures pour être en règle avec les directives européennes concernant la pollution urbaine. 
• La mobilité intelligente: le GAQ se félicite de l’introduction d’une zone à faibles émissions (LEZ) à partir de janvier 2018. La promotion de l’électromobilité (aussi bien pour les bus que les véhicules privés) permettra de réduire les polluants atmosphériques nocifs et le bruit. Il faudra une disponibilité suffisante de points de recharge électrique publics. Le GAQ encourage la promotion et l’extension des services d’autopartage 100% électriques et hybrides. Tout en respectant le besoin d’utilisation de la voiture par certains habitants et dans certaines circonstances, le GAQ estime que le vélo reste le mode de transport le plus propre, le plus sain et le plus efficace. Le nombre croissant de bicyclettes et de vélos électriques nécessite des solutions de stationnement adéquates telles que le Vélo-Box ou encore des parking vélos gardés aux stations de métros. Les vélos-box sont aussi un moyen intelligent de redistribuer l’espace public : une place de parking en bordure de rue peut accueillir 5 vélos, mais il faudra revoir les prix des emplacements (60 euros par an) par rapport aux prix des cartes de riverain voiture (10 euros par an). 
• La coordination de chantiers : les coordinateurs auront pour tâche d’informer les citoyens et de tenir compte de leurs doléances ; elles s’assureront que les travaux ne durent pas trop longtemps et sont mieux coordonnés entre les différents services qui doivent intervenir, et n’ont pas une incidence majeure sur le confort des usagers piétons, cyclistes, transports en commun. 
• Participation accrue et réellement démocratique aux planifications de la ville et régionales :  exiger une participation réelle et informée des habitants aux développements de plans et projets qui ont un impact sur la qualité de vie du quartier avec une prise de position cohérente avec ce qui précède et ce qui est contenu dans la charte d’urbanisme du GAQ. 

Autres actions à poursuivre 

La GAQ suivra par ailleurs nombre d’autres dossiers tels que – pour n’énumérer que les plus importants : i) la réduction du nombre de bus dans la rue Franklin, dans la rue des Patriotes et dans la Place des Gueux; ii) la transparence sur les plans mobilité des entreprises et administrations ; iii) l’instauration du péage urbain ou de la taxe au kilomètre; iv)  la limitation en Région bruxelloise de l’immatriculation de voitures de grande taille ainsi que de celles qui bien que nouvelles sont très polluantes; v) l’interdiction de circulation pour les très grands camions et camions avec grande remorque et la limitation des axes qu’ils peuvent utiliser pour circuler ou stationner ; vi) l’amélioration de l’éclairage des passages piétons sur les voies régionales et l’éclairage intelligent de toutes les rues ;  vii) la remise en état ou la préservation des filets d’eau dans toutes les rues ; viii) mise en place de l’outil HEAT, que l’OMS Europe a développé pour évaluer les effets économiques et sanitaires liés à la pratique du vélo et de la marche.  

Bruxelles, 23 juin 2020 

---

GAQ Handvest voor mobiliteit 2020

Visie

GAQ ziet de Europese Wijk van Brussel eerst en vooral als een dynamische en organische, op de toekomst-gerichte wijk,

• Waar de bewoners hun wijk delen met sociale en culturele actoren en instellingen van de Stad Brussel, het Brusselse Gewest, federaal België en van Europa, en dat alles in een omgeving met een duurzaam evenwicht tussen residentiële, groene en ontspanningsruimten, onderwijsinstellingen, handelsondernemingen, diensten en administratie.
• Waar de mobiliteit het sociale en functionele samenleven vergemakkelijkt, en bijdraagt aan het met elkaar in contact brengen van burgers van uiteenlopende leeftijden en verschillende maatschappelijke klassen, beroepen en bezigheden, levensinstellingen en culturen.
• Waar het vervoer de toegang tot diensten, werk, nabije handelszaken, markten en ontmoetingsplekken vergemakkelijkt, en tegelijkertijd de omvang van het doorgaand verkeer sterk teruggedrongen wordt.
• Waar verplaatsing te voet, per fiets of met het openbaar vervoer langzaamaan voorrang krijgt boven particuliere gemotoriseerde voertuigen, waarbij steeds vaker gebruik wordt gemaakt van groene technologieën en rekening wordt gehouden met personen met beperkte mobiliteit. Het gaat er niet om auto’s te verbannen; het gaat erom een gezond evenwicht te vinden.
• Waar de kwaliteit van het leven samengaat met goede gezondheid, welzijn en veiligheid.

Huidige situatie

Het beleid van de Stad, de buurgemeenten en het Gewest op het gebied van stedenbouw en mobiliteit is bepalend voor de mobiliteit in de Europese wijk. Die is immers afhankelijk van de wijze waarop de wegen van en naar gewestelijk grondgebied worden beheerd. Het verdichtingsbeleid, met meer kantoren en extra parkeerplaatsen (PUL), en het door het Gewest gevolgde mobiliteitsbeleid houden onvoldoende rekening met de behoeften van de wijkbewoners. Deze strategieën hebben de afgelopen decennia steeds voorrang verleend aan pendelaars, en dan vooral autorijdende pendelaars. Het is niet zo dat GAQ de behoeften van bepaalde categorieën actoren in onze wijk wil negeren. Wat we willen, is met argumenten en bewijzen aantonen dat de verbetering van de leefbaarheid voor de wijkbewoners vanzelf bijdraagt aan de verbetering van de omstandigheden zoals die worden ervaren door degenen die naar onze wijk komen om deze te bezoeken of er te werken.

Positieve punten: 

De Europese Wijk beschikt over een fijn vertakt wegennetwerk dat verplaatsingen – te voet, met de fiets of het openbaar vervoer – tussen woning en werk of onderwijsinstelling vergemakkelijkt.

Elke dag komen er grote groepen mensen via een dicht openbaar vervoernetwerk (MIVB-stadsbussen, 4 metrolijnen, alsmede een aantal regionale verbindingen van De Lijn, TEC en NMBS) voor werk of studie de wijk binnen en dragen zo bij tot het levendige en dynamische karakter ervan.

Binnen de wijk worden alternatieve mobiliteitsvormen aangemoedigd. Er zijn verscheidene stations voor huurfietsen (Villo!) en autodelen (Cambio en andere operatoren), waar iedereen gebruik van kan maken. Niet al te lang geleden zijn er in Brussel deelfietsen zonder vast station geïntroduceerd (Billy Bike en andere elektrische fietsen). Die kunnen bijdragen aan een actieve, niet vervuilende mobiliteit waar de gehele stad baat bij ondervindt – zolang dit systeem maar goed geïntegreerd is en de fietsen of steps niet zomaar overal kunnen worden gedumpt.

De Wijk beschikt over kwalitatief mooie en diverse groene ruimten, terwijl de openbare ruimten rond sommige nieuwbouwzones (Jean Rey-Plein en de Wetstraat vóór het Justus Lipsius-gebouw) voetgangerszones zijn geworden.

Voor verbetering vatbaar:

• Het aantal auto’s terugdringen (vooral het doorgaand verkeer).
• Verhoogde frequentie van het openbaar vervoer en een betere aansluiting van dit vervoer op het stadscentrum en de periferie (meer busbanen op de snelweg).
• Aanleg van goedkope parkeerplaatsen langs de periferie met een goede aansluiting op het openbaar vervoer richting stad om zo het gebruik van de auto in de stad terug te dringen.
• Verbetering van het aanbod van openbaar vervoer door snelle ingebruikname van de RER.
• Parkeren op straat terugdringen als er voldoende openbare parkeerplaatsen aanwezig zijn (harmonisatie van de regels van buurgemeenten, duidelijk aangeven waar de parkings zich bevinden, betere aansluiting van de parkings rond de periferie op het openbaar vervoer). Tenuitvoerlegging van de gewestelijke parkeerplannen en het Good Move-plan, één en ander aansluitend op de behoeften van de bewoners.  
• Beperking van de fiscale voordelen voor bedrijven met betrekking tot bedrijfsauto’s.
• Ervoor zorgen dat de parkeerregels gerespecteerd worden: controle op bewonerskaarten en blauwe schijven, beboeten van wild parkeren, dubbel parkeren, parkeren bij bushaltes en voor leveringen gereserveerde plekken, enzovoorts.
• Uitbreiding van het aanbod van fietsenstallingen: fietsbeugels op de voetpad-oren en op parkings, bij kantoren, winkels, horeca en cultuurinstellingen; toename van het aantal veloboxen en verlaging van de kosten ervan.
• Steun voor bestaande acties ter verbetering van de luchtkwaliteit en het uit de roulatie nemen van vervuilende voertuigen.
• Samen met de MIVB controleren in welke mate de gebruikte bussen aangepast zijn aan de dimensies van straten, kruispunten, enzovoorts, teneinde opstoppingen achter bussen te voorkomen.  In voorkomende gevallen onderzoeken of straten/kruispunten kunnen worden aangepast.
• Verbetering van de toegankelijkheid voor personen met beperkte mobiliteit (breedte en kwaliteit van de trottoirs, gehandicaptenparkeerplaatsen, toegang tot openbaar vervoer, meer verhoogde oversteekplaatsen, toegang tot zebrapaden, hellingen, metrostations, enzovoorts.)
• Verbetering van de continuïteit voor voetgangers en fietsers in de administratieve zone.  Deze weggebruikers kunnen de grote assen (Wetstraat en Belliard) niet gemakkelijk veilig oversteken en de wachttijden voor de stoplichten zijn te lang.  Hetzelfde geldt voor de Kortenberglaan (vooral ter hoogte van de Michel Angelo en Veronesestraten) – ook hier zijn de wachttijden te lang.
• Instelling van een maximumsnelheid van 30km/h overal in de wijk, met uitzondering van de grote verkeersassen die de verschillende wijken met elkaar verbinden.
• Verbetering van de coördinatie en het beheer van de wegwerkzaamheden (die nu vaak “spontaan” plaatsvinden, te lang duren en dat vaak zonder voorafgaande kennisgeving aan de buurtbewoners).
• Bij grote vastgoedprojecten verplichten tot het uitvoeren van een onderzoek naar de gevolgen voor de mobiliteit.
• Bevorderen van de daadwerkelijke deelname van burgers bij het uitwerken van plannen van Stad of Gewest, waarbij de volgende procedure dient te worden aangehouden: informatie, raadpleging, overleg – en zulks vanaf de conceptie van projecten, en vóór elke verandering of ontwikkeling.

Acties die volgens GAQ prioriteit moeten krijgen

• De grote projecten:
  • Schumanplein: het Brusselse Gewest heeft plannen om de rotonde te renoveren. GAQ wil dat er een democratische procedure (informatie, raadpleging en overleg) wordt georganiseerd met betrekking tot de toekomst van dit plein. De positie van GAQ ter zake Schuman is beschikbaar.
  • Wetstraat en Belliardstraat (PUL en PAD): GAQ wil dat het aantal rijstroken voor auto’s op Belliard wordt teruggebracht, om zo plaats te maken voor fietspaden in 2 richtingen en voldoend brede trottoirs aan beide zijden van straat. Gelet op het feit dat maatregelen voor het beperken van het doorreisverkeer in onze wijk doeltreffend zijn gebleken, zou het een goed idee kunnen zijn om het autoverkeer terug te brengen tot drie rijstroken.
• Veilige toegankelijkheid voor iedereen: we pleiten voor het realiseren van continuïteit van de voet- en fietspadennetwerken (vooral in de administratieve zone) en het instellen, in de Europese Wijk (Leopoldwijk en Noordoostwijk), van een 30 km/h-zone zoals binnen de vijfhoek (met uitzondering van de verbindingsassen die in het Good Move-plan zijn omschreven). Verder dienen de trottoirs van de regionale en lokale assen te worden verbeterd – de trottoirs moeten breder worden, met bestrating van goede kwaliteit en een overzichtelijke inrichting op alle kruisingen.
• Luchtkwaliteit: GAQ volgt de acties en campagnes van Bruksel AIR (https://bruxselair.org/) en andere burgerinitiatieven voor het peilen van de luchtkwaliteit en het bewust maken van de bevolking en de autoriteiten met grote belangstelling. GAQ wil het transitverkeer door de wijk ontmoedigen door implementatie van een verkeerscirculatieplan. Binnen de voor onze wijk voorgestelde 30 km/u-zone (met uitzondering van de grote verbindingsassen) moet gedacht worden aan synchronisatie van de stoplichten en/of het terugbrengen van het aantal stoplichten in combinatie met een aangepaste infrastructuur (drempels, vernauwingen, enzovoorts). Er dient verder een plan te worden ontwikkeld om parkeren te ontmoedigen (behalve voor de bewoners). Tot slot dienen Stad en Gewest maatregelen te nemen die aansluiten bij de Europese richtlijnen met betrekking tot stedelijke luchtvervuiling.
• Intelligente mobiliteit: GAQ is ingenomen met de introductie van een lage emissiezone (LEZ) in januari 2018. Het bevorderen van elektromobiliteit (niet alleen voor particuliere voertuigen, maar ook voor bussen) zal leiden tot een afname van verkeerslawaai en vervuilende stoffen in de atmosfeer. Er zullen echter wel voldoende en voor iedereen toegankelijke laadpunten moeten komen. GAQ juicht de bevordering en uitbreiding van diensten voor autodelen toe (100% elektrisch of hybride). GAQ begrijpt dat bepaalde bewoners in bepaalde omstandigheden een auto nodig hebben, maar is toch van mening dat de fiets het minst vervuilend, gezondste en doeltreffendste vervoersmiddel is. Aangezien er steeds meer (al dan niet elektrische) fietsen bijkomen is er behoefte aan adequate oplossingen voor het fietsparkeerprobleem, in de vorm van Veloboxen of bewaakte stallingen bij de metrostations. Veloboxen zijn ook een goed middel voor het herinrichten van de openbare ruimte: op één parkeerplaats langs de stoep passen 5 fietsen. Vergeleken bij een bewonerskaart voor een auto (10 euro per jaar) is de prijs voor een plaats in een box wel hoog: 60 euro per jaar. Dat moet worden herzien.
• Coördinatie van werken: coördinatoren moeten de burgers informeren en met hun bezwaren rekening houden. Ze moeten erop letten dat werken niet te veel tijd in beslag nemen en verzekeren dat de coördinatie tussen de diensten die bij de werken betrokken zijn beter verloopt, zodat voetgangers, fietsers en openbaar vervoer niet te veel hinder ondervinden.
• Meer en werkelijk democratische deelname bij de planning van Stad en Gewest: we dringen aan op een daadwerkelijke en geïnformeerde participatie van de bewoners bij de ontwikkeling van plannen en projecten die een impact zullen hebben op de leefbaarheid in de wijk, waarbij uitgangspunten worden gekozen die aansluiten bij hetgeen hierboven is uiteengezet en/of opgenomen in het GAQ Handvest voor Stedenbouw.

Andere te volgen acties

GAQ volgt ook een reeks andere dossiers, waaronder (om ons tot de belangrijkste te beperken): i) het terugbrengen van het aantal bussen door de Franklinstraat, de Patriottenstraat en het Geuzenplein; ii) transparantie van de mobiliteitsplannen van ondernemingen en administraties; iii) instelling van een stadstol of kilometerheffing; iv)  beperkte toegang tot het Brusselse Gewest voor grote voertuigen en nieuwe, maar toch sterk vervuilende wagens; v) verbod voor zeer grote vrachtwagens of vrachtwagens met grote opleggers en beperking van het aantal assen waarop deze voertuigen mogen rijden en parkeren; vi) verbetering van de verlichting bij oversteekplaatsen voor voetgangers en slimme verlichting in alle straten;  vii) herstel/behoud van waterstromen in alle straten; viii) gebruik van de door de WHO Europe ontwikkelde tool HEAT, bedoeld om de economische en gezondheidsgevolgen van het fietsen en wandelen te evalueren.

Brussel, 23 juni 2020