Un crissement de freins et de pneus, suivi d’un bruit sourd. J’avais déjà assisté à une collision. Alors quand j’ai entendu le même bruit un soir de mai 2017, j’ai tout de suite su de quoi il s’agissait. Rapidement, je me suis dirigé vers la fenêtre. Une Mercedes grise s’éloignait. L’homme avait été percuté sur le passage pour piéton reliant le square Ambiorix à la rue Charles Martel. Il promenait son chien. Il saignait de la tête et ne bougeait pas.
Tant d’années plus tard. Je suis assis chez moi en train de travailler et j’entends des sirènes. On les entend souvent au square Ambiorix. Mais celles-ci continuent, s’arrêtant juste devant la porte. Je jette tout de même un coup d’œil. Un bus qui tournait dans la rue Archimède a renversé une femme sur le passage pour piéton. Elle est coincée et les pompiers doivent la dégager.
Pour ceux qui passent une demi-heure plus tôt ou plus tard, c’est comme si rien ne s’était passé. Après avoir assisté à deux accidents graves, je me suis demandé combien il y en avait en réalité dans le quartier. Ai-je été deux fois au mauvais moment et au mauvais endroit ? Ou s’agissait-il de la partie émergée de l’iceberg ?
Il n’a pas été facile d’obtenir des chiffres. Les autorités qui disposent des données ne veulent pas les partager. Nous savons également que de nombreux accidents ne sont pas signalés, de sorte que les chiffres officiels sont par définition sous-estimés. De plus, les confinements à l’époque de la COVID compliquent la lecture des chiffres. Certains changements, comme la zone 30 généralisée et la popularité croissante du vélo, sont également très récents. Sont-ils déjà visibles dans les chiffres ?
Via Statbel, l’office belge de statistique, nous avons obtenu des chiffres détaillés sur le quartier des squares, qui se situe entre le petit ring, la chaussée de Louvain, la rue du Noyer et l’avenue de Cortenbergh. Ils comptabilisent les accidents pour lesquels la police a dressé un procès-verbal.
Le quartier des squares est relativement petit – moins de 1 km² – et pourtant il y a 1,3 blessé léger par semaine. Et en moyenne, tous les 2,5 mois, il y a un accident avec un blessé grave (ou pire).
L’introduction de la zone 30 généralisée à partir du 1er janvier 2021 ne solutionne certainement pas complètement le problème. J’ai demandé à Bruxelles Mobilité comment ils comptent améliorer la situation. Car la Région bruxelloise veut qu’il n’y ait plus d’accidents majeurs d’ici 2030. Pour les seuls squares, cela semble totalement irréalisable, et encore moins pour l’ensemble de la région. La réponse a été qu’ils veulent continuer à se concentrer sur l’infrastructure, tout en renforçant la sensibilisation et l’application de la Loi.
Si l’on examine en détail les accidents majeurs survenus aux alentours des squares, on constate que les usagers de la route vulnérables en sont très souvent les victimes.
Il est également frappant de constater à quel point les bus sont représentés. Ils sont impliqués dans plus d’un cinquième des accidents graves. Bruxelles Mobilité a déclaré que les bus n’étaient impliqués que dans 6,8 % des accidents graves dans le quartier européen. Un commentaire curieux, car les chiffres de Statbel sont tout autres. Peut-être l’administration se base-t-elle sur une zone plus large où de nombreux accidents se produisent sans bus ? L’administration elle-même n’a pas pu partager les chiffres, c’est pourquoi nous continuons à utiliser les chiffres de Statbel.
Êtes-vous surpris que les bus soient si dangereux ? Je vois régulièrement comment les grands bus se débattent dans nos petites rues, comment ils heurtent les bornes aux intersections, comment ils s’arrogent parfois un droit de passage qu’ils n’ont pas. Autant d’éléments qui ne contribuent pas à la sécurité routière.
Il est également trop tôt aujourd’hui pour évaluer de manière approfondie l’impact de la zone 30, mais dans la liste des accidents majeurs, nous ne voyons qu’un seul accident majeur impliquant une voiture de tourisme après 2021. Pour l’instant, il semble que la conduite plus lente fasse vraiment la différence.
Je continue d’essayer d’obtenir de meilleurs chiffres. Si j’y parviens, une mise à jour sera publiée sur ce site web.
Wouter Acke
Ongevallencijfers
Piepende remmen en banden. Dan een doffe klap. Ik had al eens een aanrijding gezien. Dus toen ik op een meiavond in 2017 hetzelfde hoorde wist ik meteen wat het was. Vlug naar het raam. Een grijze Mercedes reed weg. Vluchtmisdrijf. De man was aangereden op het zebrapad van het park naar de Karel Martelstraat. Hij liet zijn hond uit. Bloedde uit zijn hoofd en bewoog niet meer.
Zoveel jaar later. Ik zit thuis te werken en hoor sirenes. Die hoor je wel vaker rond Square Ambiorix. Maar ze blijven, en stoppen vlak voor de deur. Toch maar kijken. Een bus die de Archimedesstraat indraaide heeft een vrouw op het zebrapad overreden. Ze zit geklemd en de brandweer moet haar verwijderen.
Voor wie een halfuur vroeger of later passeert, is het alsof er niets gebeurde. Na twee zware ongevallen gezien te hebben, begon ik mij af te vragen hoeveel het er eigenlijk waren. Was ik toevallig tweemaal op de verkeerde tijd en plaats? Of gaat het om het topje van de ijsberg?
Het was niet makkelijk om aan cijfers te geraken. De overheden die de data hebben willen ze niet delen. We weten ook dat veel ongevallen niet aangegeven worden, waardoor de officiële cijfers per definitie een onderschatting zijn. En de lockdowns uit de COVID-tijd zorgen voor ruis op de cijfers. Sommige veranderingen, zoals de algemene zone 30 en de groeiende populariteit van het fietsen, zijn ook heel recent. Zijn ze al zichtbaar in de cijfers?
Via Statbel, het Belgische bureau voor de statistiek, kregen we gedetailleerde cijfers over de wijk van de Squares. Grofweg tussen de kleine ring, Leuvensesteenweg, Notelaarstraat en Kortenberglaan. Ze tellen ongevallen waarvoor de politie een PV opmaakte.
De Squares zijn relatief klein – minder dan 1 km² – maar toch vallen er elke week 1,3 lichtgewonden. En gemiddeld om de 2,5 maand is er een ongeval met een zwaargewonde (of erger).
De invoering van een algemene zone 30 sinds 1 januari 2021 is alvast geen totaaloplossing. Ik vroeg aan de Brussel Mobiliteit hoe het nu verder moet. Want het Brussels Gewest wil tegen 2030 geen enkel zwaar ongeval meer. Alleen al voor de Squares lijkt dit compleet onhaalbaar, laat staan voor het volledige gewest. Het antwoord was dat men verder wil inzetten op de infrastructuur, in combinatie met meer sensibilisering en handhaving.
Als we in detail kijken naar de zware ongevallen binnen de Squares, dan zien we dat de zwakke weggebruikers erg vaak slachtoffer zijn.
Wat ook opvalt, is hoe sterk de bussen vertegenwoordigd zijn. Ze zijn betrokken bij meer dan een vijfde van alle zware ongevallen. In een reactie hierop stelde Brussel Mobiliteit dat bussen bij slechts 6,8% van de ernstige ongevallen in de Europese wijk betrokken zijn. Een merkwaardige opmerking, want de cijfers van Statbel vertellen een ander verhaal. Misschien baseert de administratie zich op een ruimer gebied met veel ongevallen zonder autobussen? De administratie zelf kon geen cijfers delen, waardoor we toch verder gaan met de cijfers van Statbel.
Verbaast het dat bussen zo gevaarlijk zijn? Ik zie regelmatig hoe grote bussen worstelen met onze kleine straten, hoe ze paaltjes aan kruispunten aanrijden, hoe assertief ze soms voorrang zoeken die ze niet hebben. Allemaal zaken die niet bijdragen tot de verkeersveiligheid.
Ook is het vandaag nog te vroeg om de impact van de zone 30 grondig te beoordelen, maar in de lijst van zware ongevallen zien we slechts 1 zwaar ongeval met een personenwagen na 2021. Voorlopig lijkt het er op dat trager rijden hier echt wel verschil maakt.
Ik blijf proberen om betere cijfers te pakken te krijgen. Als dat lukt komt er een update op de website.
Wouter Acke
Accident Statistics
Squealing brakes and tyres. Then a dull bang. I had witnessed a collision before. So when I heard the same noise on an evening in May 2017, I immediately knew what it was. Swiftly to the window. A grey Mercedes drove away. Hit-and-run. The man had been hit on the pedestrian crossing from the park to rue Charles Martel. He was walking his dog. Bleeding from his head and not moving.
So many years later. I am sitting at home working and hear sirens. You often hear those around Square Ambiorix. But this time they stop right outside the door. So, I take a look. A bus turning into Archimedes Street has run over a woman on the pedestrian crossing. She is trapped and the fire brigade has to remove her.
For those passing half an hour earlier or later, it is as if nothing happened. After seeing two serious accidents, I began to wonder how many there actually are. Did I happen to be at the wrong place at the wrong time? Or were they the tip of the iceberg?
It was not easy to get figures. The authorities that have the data do not want to share them. We also know that many accidents go unreported, so the official figures are by definition an underestimate. And the lockdowns from the COVID era add noise to the figures. Some changes, such as the general 30 km/h zone and the growing popularity of cycling, are also very recent. Are they already visible in the statistics?
Via Statbel, the Belgian statistical office, we got detailed figures on the Squares neighbourhood, situated roughly between the small ring, the Chaussée de Louvain, the rue du Noyer and the avenue de Cortenbergh. They count accidents for which the police drew up an official report.
The Squares quarter is relatively small – less than 1 km² – yet there are 1.3 minor injuries every week. And on average, every 2.5 months there is an accident with a seriously injured person (or worse).
The introduction of a general 30 km/h zone since 1 January 2021 is certainly not the only solution. I asked Brussels Mobility how they plan to proceed. Because by 2030 the Brussels Region does not want to have any serious accidents any more. For the Squares alone, this seems completely unachievable, let alone for the entire Region. The answer was that they will continue to focus on infrastructure, combined with more awareness and law enforcement.
If we look in detail at the major accidents within the Squares, we see that vulnerable road users are very often victims.
What is also striking is how often buses are involved, in more than a fifth of all serious accidents. Commenting on this, Brussels Mobility stated that buses are involved in only 6.8% of serious accidents in the European quarter. A curious comment, as Statbel’s figures tell a different story. Perhaps the administration relies on a wider area including many accidents without buses? The administration itself could not share figures, which is why we continue with Statbel’s figures anyway.
Are you surprised that buses are so dangerous? I regularly see how big buses struggle on our small streets, how they hit bollards at intersections, how assertively they sometimes claim the right of way that they don’t have; all things that do not contribute to road safety.
It is also too early to thoroughly assess the impact of the 30 km/h zone, but in the list of major accidents, we see only 1 major accident involving a passenger car after 2021. For now, it seems that slower driving really does make a difference here.
I keep trying to get hold of better figures. If I succeed, there will be an update on the website.
Wouter Acke
Retour à l’aperçu – Return to overview – Terug naar overzicht